Pokret „Odbranimo šume Fruške gore“ uz podršku Mreže „Pošumimo Vojvodinu“ upućuje javni apel organima vlasti, ali i stručnoj i akademskoj zajednici, kao i udruženjima građana, kako bi se pokrenulo zajedničko zagovaranje na više nivoa, jer jedino takva reakcija je društveno odgovorna i održiva.
U Nacionalnom parku „Fruška gora” intenzivne privredne seče poslednjih godina postale su vidljive na svakom koraku. Gotovo da nema šumske i planinarske staze koja nije uništena teškom mehanizacijom za intezivno šumarstvo ili zatrpana trupcima. Intenzivno privredno gazdovanje šumama govori o tome da Nacionalni park posluje kao šumarsko-privredno preduzeće, a ne kao zaštićeno područje prirode prve kategorije. Potvrda ove tvrdnje su godišnji izveštaji o poslovanju i godišnji izveštaji o ostvarivanju Programa upravljanja zaštitom prirode, dostupni na njihovom sajtu, u kojima se jasno vidi da oko 60% prihoda dolazi od korišćenja šuma, odnosno seče i prodaje drveta. U vezi sa ovim ista je situacija u svim nacionalnim parkovima i ostalim zaštićenim područjima u kojima preovlađuju šume.
Javno pozivamo nadležne organe vlasti i institucije da u najkraćem roku donesu vanredne odluke o obustavljanju svih seča na celom području Nacionalnog parka „Fruška gora“.
Vojvodina sa nepunih 7% teritorije pod šumama spada u najobešumljenija područja Evrope, a gubitak humusnog sloja zemljišta delovanjem eolske erozije, već ugrožava i opstanak poljoprivrede. Stručnjaci iz različitih oblasti prepoznali su Vojvodinu kao crvenu tačku Evrope, kao agrarnu pustinju koja već trpi dramatične posledice globalnog zagrevanja planete.
Vojvodina je postala i područje sa visokim stepenom zagađenja voda, vazduha i zemljišta, što sa ekstremnom obešumljenošću i posečenim vetrozaštitinim drvoredima, ugrožava elementarne uslove za život ljudi i opstanak prirode. Prošlogodišnje razorne oluje i vetrolomi u srednjem Podunavlju i Sremu, pokazale su da se šumama Vojvodine i našeg najstarijeg Nacionalnog parka upravlja neodrživo, sa izraženim deficitom kompetencije, stručnosti, savesnosti i odgovornosti.
O neodrživom i nesavesnom gazdovanju šumama Nacionalnog parka ukazuju i brojne inspekcijske prijave podnete od strane članova Pokreta OŠFG sa epilogom prekršajnog kažnjavanja, ali nažalost bez efekta promene negativne prakse. Umesto da primarni cilj upravljanja bude zaštita prirode, u poslednjoj deceniji cilj je postala brza dobit drvne industrije. Iako je formalno pod zaštitom, Fruška gora postala je plen umreženih interesnih grupa, žrtva izvrdavanja zakona, dokazane uzurpacije i korupcije i posledično izložena je intenzivnoj eksploataciji, ilegalnom doznačavanju, seči i izvlačenju, kao i neodrživim praksama, što trajno devastira prirodne vrednosti zbog kojih je zaštita proglašena. O tome da li građani imaju pravo da se bave šumama i ako nisu šumarski inženjeri i zašto je iščezao pojam šume kao prirodnog dobra od nacionalnog značaja možete više pročitati u tekstovima časopisa Drvo tehnika.
Model upravljanja nacionalnim parkovima je sistemski postavljen neodrživo, jer se kroz zakone i propise prioritet daje proizvodnji drveta, a zanemaruju ekološke, sociološke, zdravstvene, naučno-istraživačke i ostale funkcije šuma, što potvrđuju i rezultati istraživanja o sistemu i finanisiranju zaštite prirode u Srbiji.
To je dovelo do apsurda da se upravljači nacionalnih parkova najviše finansiraju od seče šuma, po principu „koza čuva kupus”, a ne od pružanja ekosistemskih usluga. Odgovor upravljača se uvek svodi na – „radimo kako nam je po zakonu odobreno“. Tako se, po zakonu, šuma na Fruškoj gori ne seče samo na 3% površine, dok je na 97% seča intenzivna. Treba podsetiti da je cela površina Nacionalnog parka i zvanično u predlogu za ekološku mrežu NATURA 2000. Svi problemi su prisutni kako u državnim šumama, tako i u šumama koje su restitucijom vraćene Eparhiji Sremskoj, što čini oko 1/4 površine Nacionalnog parka.
Poslednjih 5 godina pokret „Odbranimo šume Fruške gore” i „Udruženje za zaštitu šuma” ukazuju na sve ove izazove i probleme, a obraćali su se i nadležnim ministarstvima. Od njih su uvek stizali odgovori da se šumama Fruške gore gazduje stručno, a da su zahtevi u vezi sa promenom modela gazdovanja neosnovani i nestručni. Odgovori pristigli početkom 2024.godine: Ministarstvo zaštite životne sredine, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede/Uprave za šume, Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode i JPNPFG su identični onim iz 2019. Iz tog razloga se sada ovim javnim apelom udruženja obraćaju i državi i javnosti, sa sledećim zahtevima:
- Da se uvede moratorijum na seču šuma u NP Fruška gora, najmanje na 10 godina, u cilju revitalizacije i pošumljavanja površina koje su degradirane nestručno izvedenim, a pre svega prekomerno planiranim i realizovanim oplodnim sečama i intenzivnim korišćenjem šuma po Osnovama gazdovanja šumama 2017–2026.
- Da Vlada Srbije donese uredbu o stavljanju van snage planskih dokumenata za redovne seče šuma u državnim, crkvenim i privatnim šumama, zatim uredbu o zabrani izvoza drvne sirovine, kao i uredbu o zabrani otuđivanja/prodaji prirodnih dobara u zaštićenim područjima prirode koja su vraćena u postupku restitucije.
- Da Ministarstvo zaštite životne sredine inicira izradu nove stručne osnove i uslova zaštite prirode za nove Osnove gazdovanja šumama NP Fruška gora, u kojima će osnovna namena šuma biti ne privredna, već ekološka, biološka, sociološka, rekreativna, zdravstevna, naučno-istraživačka.
- Da Ministarstvo zaštite životne sredine inicira izmenu Zakona o nacionalnim parkovima, sa kojima će se povećati površine u zoni 1.stepena zaštite na 50% površine minimalno (primer NP Triglav), kao i izmenu da nacionalni parkovi budu državne ustanove sa inkluzivnim upravljanjem, uz učešće civilnog društva u odlučivanju, a ne privredna društva koja posluju privredno-profitno.
- Da Pokrajinska Vlada i Skupština aktivno zastupaju interese građana AP Vojvodine time što će pokrenuti inicijativu za donošenje pomenutog moratorijuma, zakona i uredbi.
Ovaj apel ima za cilj da podseti nadležne institucije da je svrha i smisao zaštite prirode dobrobit i prirode i ljudi. Balansiranje različitih interesa ne sme više da bude na štetu zaštite šuma i prirode, jer bez njih nema dobrobiti ni za ljude ni za prirodu, niti za održivu budućnosti našeg društva.
Mrežu Pošumimo Vojvodinu čine sledeće organizacije civilnog društva iz Vojvodine:
- Pokret gorana Novog Sada
- Pokret gorana Vojvodine
- Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije
- Ekološki centar „Stanište“
- Inženjeri zaštite životne sredine
- Naučno-istraživačko društvo studenata biologije i ekologije „Josif Pančić“
- Ruralni centar „Sova“
- Društvo mladih istraživača „Branislav Bukurov“
- Pokret „Odbranimo šume Fruške Gore“
- Udruženje za zaštitu šuma
- Udruženje Dečija ekološka akademija
- CEKOR – Centar za ekologiju i održivi razvoj
- Ekološki pokret Vrbasa
- Pokret gorana Sombora
- Udruženje građana „Ekobečej“
- Udruženje ekologa „EKOS“
- Ekološko udruženje „Avalon“
- Prirodnjačko društvo „Gea“
- Udruženje sportskih ribolovaca „Deliblatsko jezero“
- Udruženje građana „Eko zona Kovin“
- Udruženje građana „Aurora“
- Eko centar „Tisa“
- Udruženje Zeleni most
- Ekološki pokret Padina
- UG Zelena zona Kula
Protest: Stop seči šuma
https://www.youtube.com/results?search_query=stop+se%C4%8Di+%C5%A1uma
